Stilleven met een gordijn.
Olieverf op doek 1898, 55 x 74.5 cm, Hermitage Museum, Sint-Petersburg
Toen Christiaan Huygens in de 17e eeuw er een gewoonte van had gemaakt wiskundige formules toe te passen bij de oplossing van problemen in de natuurkunde, is die methode de basis van alle moderne wetenschappen geworden. Daarom luidde het rationele adagium van de natuurkundige Nobelprijswinnaar Leon Lederman ‘eerst meten dan weten’. Dat vond hij nodig om zijn keuzes juist te kunnen bepalen. Hij verklaarde verder in een interview dat wiskundig gezien de formule F=Ma, kracht is massa maal versnelling door zijn eenvoud niet overtroffen kan worden. Als je ergens tegenaan duwt, reageert dat door te bewegen, en zo’n formule bergt daarvan alle eigenschappen in zich, dan moet het wel bijzonder zijn. Een tweede ding dat bij hem al op jonge leeftijd opwinding veroorzaakte, was het feit dat men de kleuren van licht kon uitleggen door over abstracte dingen te praten. Hij doelt op zaken die we niet kunnen zien – elektronen – dat maakt alles toch weer tastbaar. Schoonheid is voor hem beweging en willen zien!
De Fransman Paul Cézanne was geen natuurkundige, maar wel een denker over kleuren, perspectief en beweging. Hij schilderde vaak de Mont Sainte-Victoire. Het gebergte werd eerst intensief geobserveerd, vervolgens wist Cézanne uit de vormen en kleuren de diepere betekenis van de natuur te ontcijferen en daaruit ontstond dan de bijzondere invloedrijke kleurcombinaties. Deze innovatieve kunstenaar wordt gezien als de grondlegger van de moderne kunst, de vader voor de kunstschilders die na hem kwamen. Zijn stillevens lijken realistisch, maar er zitten in de schilderijen speciale effecten die het werk veel krachtiger maken dan een zuiver realistische afbeelding kan doen. Door te experimenteren met stijl zijn de tafels waar het fruit op ligt vaak gekanteld. Geef het een duwtje en de appels rollen van tafel. Cézanne vond het nodig het mathematisch systeem van lineair perspectief losser te maken, om een illusie te scheppen van een driedimensionale diepte op een tweedimensionaal doek. Als constructief kunstenaar zag hij meetkundige vormen als de manier om orde te brengen in de chaos van de natuur met een solide opgebouwde compositie van vormen en kleuren.
Auteur:
R.F. Daceri