De Sterrennacht.
Olieverf op doek, 1889, Museum of Modern Art, New York.
Om het leven te duiden heeft de mensheid zich altijd bezig gehouden met religie, astrologie en numerologie. Hiervoor gebruikte men het oorspronkelijke Griekse woord μάθημα (máthèma) dat in de meeste talen associeert met wetenschap en kennis. Het Nederlandse woord wiskunde is dankzij Simon Stevin in de 17e eeuw als ‘wisconst’ (kunst van het gewisse of zekere) aan deze formele wetenschap verbonden, dat onder andere getallen, patronen en abstracte structuren bestudeert. Het gaat een beetje ver om ook numerologie – interpretaties van getallen – als wiskunde te bestempelen, maar priemgetallen vallen weer wel onder de wiskunde. En zo kan het priemgetal elf (11) toch worden verbonden met spiritualiteit, geestelijk inzicht, openbaring, creativiteit en intuïtie dat de begenadigd kunstenaar een immense, creatieve energie geeft, waarmee uitstekende resultaten kunnen worden bereikt!
Dat geldt zeker voor de Nederlandse post impressionistische kunstschilder Vincent van Gogh.
Door de brieven aan zijn broer Theo weten wij veel over zijn leven. Ook dat hij schetsen maakte vanuit het slaapkamerraam van de psychiatrische instelling waar hij verbleef. Hij noemde ‘De sterrennacht’ in de periode van opname en verzorging zelf ‘studie van de sterrenhemel’. Het schilderij is een nachttafereel met elf lichtgevende sterren boven een klein dorp met heuvels. En merk dan zelf op, dat licht de gemeenschappelijke factor is die de belangen van de kunst en de wetenschap verbindt.
In het atelier van de inrichting voltooide hij het werk in een tijd dat hij een sterke drang naar religie voelde. Ongetwijfeld herinnerde Vincent Jozef ’s tekst uit het oude testament Genesis 37:9 ‘Die elf sterren, dat zijn jullie.’ En net of Vincent toen al kennis had van de grafentheorie – een deelgebied van de wiskunde – schreef hij aan Theo: ‘Waarom, vraag ik me af, zouden de stralende stippen in de lucht niet net zo makkelijk te bereiken zijn als de zwarte stippen op de kaart van Frankrijk ? Net zoals we de trein naar Tarascon of Rouen nemen, gebruiken we de dood om naar de sterren te reizen.’
Misschien hoopte hij wel stilletjes, dat een zekere erkenning voor hem zou zijn voorbestemd.
Hierna zou hij in depressies terechtkomen en jong sterven. Hoe geliefd zijn werk bij het publiek zou worden en dat de geschiedenis hem als geniale kunstenaar zou erkennen stond dus eigenlijk al in de elf sterren geschreven.
Auteur:
R.F. Daceri